Addergebroed

[Martijn]

Addergebroed

Bericht uitgegeven door Stichting RAVON

In deze tijd van het jaar verplaatsen de drachtige addervrouwen zich richting het gebied van hun winterverblijf, waar ze hun jongen baren. De jongen zijn perfecte miniaturen van hun ouders en gelijk zelfstandig. Zelfs hun gif is even werkzaam als dat van hun ouders al is de hoeveelheid geringer. Ze vervellen vrij snel na de geboorte dus ook hun adderhemd is in deze tijd te vinden.

Geboorte
De addervrouwtjes (Vipera berus) kunnen in Nederland vanaf hun vijfde levensjaar om het jaar jongen baren. Meestal is het vrouwtje door meerdere addermannen bevrucht. Er vindt een soort van spermacompetitie plaats waardoor vrouwtjes door het zaad van de superieure mannen worden bevrucht. De pasgeboren jongen van de adder hebben een totale lichaamslengte van 14 tot 18 centimeter en ze wegen ongeveer 3 tot 4 gram. Het wijfje baart er 4 tot 15, afhankelijk van haar leeftijd en afmetingen (conditie). SchoolTV heeft hierover de video Een adder wordt geboren vrijgegeven.

juveniel_13d498-07_aanp.jpg

Als de jonge adders het moederlichaam verlaten zijn het reeds perfecte miniaturen van de ouders. Zelfs hun gif is even werkzaam als dat van volwassen dieren, al hebben ze er iets minder van. Ze kunnen dan ook onmiddellijk na hun geboorte uitstekend voor zichzelf zorgen, maar meestal blijven ze nog enige tijd in de buurt van de plek waar ze geboren zijn. Bij dreigend gevaar verdwijnen ze vaak snel.

Na hun geboorte zijn de jongen ongeveer 4 tot 6 weken actief, waarna ze tot de lente in winterslaap gaan. In deze tijd leven ze van de resten van hun dooierzak die het jong in het lichaam kan opnemen (in de maag). Sommige jongen stellen de jacht uit tot na de winterslaap en teren de eerste 8 maanden op de dooierzak, maar er zijn ook jongen die na de eerste vervelling op jacht gaan. Ze jagen dan op kleine prooien, vooral jonge muizen, kikkers en hagedissen. Jonge slangen zijn agressiever dan oudere exemplaren. Hun onervarenheid maakt dat ze snel reageren op prikkels van buitenaf.

Risico’s voor jonge adders
Vlak na de geboorte zijn jonge adders bijzonder kwetsbaar en worden ze bedreigd door een groot aantal natuurlijke vijanden: zoogdieren (zoals egel, bunzing, vos, das en wild zwijn), vogels (zoals buizerd, reiger, bosuil, ekster en raaf), reptielen (zoals gladde slang) en zelfs amfibieën. In het tijdschrift RAVON 46 (pdf; 6,9 MB) is een artikel verschenen met als titel "Reptielen als voer voor jonge buizerds".

20122_134_2.jpg

Ongeveer 90% van de jongen sterft door predatie en natuurlijk verval, zoals parasieten en voedseltekorten, voor de volwassenheid wordt bereikt. Adders worden in de natuur ongeveer 10 tot 15 jaar oud, met heel incidenteel uitschieters tot 30 jaar.

2015 Jaar van de adder
Leden van de Werkgroep Adderonderzoek Nederland en vrijwilligers die monitoren voor het Meetnet Reptielen nemen u in dit ‘Jaar van de adder’ graag een keer mee tijdens een excursie. Meld u aan! Kijk voor meer informatie op www.ravon.nl/2015Jaarvandeadder

Tekst: Raymond Creemers & Kris Joosten, RAVON & Pedro Janssen, WAN
Foto’s: Dirk Bauwens; Rob Bijlsma